Profilaktyka

Informacje ze strony http://www.mamhakanaraka.pl/bazawiedzy/profilaktyka/ :

Badania wykonywane w przypadku raka płuc można w przybliżeniu podzielić można na:

• Badania, które zwykle przeprowadza się w celu ustalenia rozpoznania (badania diagnostyczne);
• Badania, które przeprowadza się w celu stwierdzenia, jakie jest stadium choroby, czyli określenia stopnia zaawansowania procesu nowotworowego.

Pewne rodzaje badań wykonuje się jednak zarówno w celach diagnostycznych, jak i w celu oceny stopnia zaawansowania raka płuc.
Większość pacjentów z podejrzeniem raka płuc jest odsyłanych do specjalisty chorób płuc w celu przeprowadzenia dalszych badań i ewentualnego potwierdzenia diagnozy. Podczas pierwszej wizyty lekarz przeprowadza wywiad oraz badanie kliniczne. Zaleca także badanie rentgenowskie klatki piersiowej, jeśli już wcześniej nie zostało ono wykonane. Badanie takie może dostarczyć informacji, która część płuca jest zajęta procesem nowotworowym. Przy podejrzeniu raka płuc zwykle wykonuje się również badanie klatki piersiowej i obszaru jamy brzusznej metodą tomografii komputerowej (CT). Ma to na celu uzyskanie dodatkowych informacji na temat lokalizacji guza nowotworowego oraz zorientowanie się co do stopnia rozprzestrzenienia przerzutów raka.
Zazwyczaj postawienie diagnozy raka płuc wymaga wykonania biopsji (pobranie niewielkiego fragmentu tkanki w celu postawienia diagnozy). Oprócz potwierdzenia rozpoznania dzięki biopsji można ustalić typ raka płuc. Jest to ważne z punktu widzenia dobrania rodzaju terapii.
Biopsję wykonuje się najczęściej podczas bronchoskopii lub pod kontrolą obrazu uzyskiwanego dzięki metodzie tomografii komputerowej (CT). Dobór techniki badania zależy od lokalizacji guza w płucu. Jeżeli wydaje się on dostępny z jednego z oskrzeli, to prawdopodobnie zostanie wykonana bronchoskopia. Jeżeli guz jest zlokalizowany bardziej na obwodzie płuca, najprawdopodobniej zostanie zalecone wykonanie biopsji z jednoczesną obserwacją jej przebiegu w CT. Jednak nie we wszystkich przypadkach raka płuc można wykonać biopsję przy użyciu wspomnianych dwóch technik – niekiedy niezbędne jest zastosowanie procedur bardziej specjalistycznych.

Najczęściej wykonywane badania służące diagnozowaniu i ocenie stopnia zaawansowania raka płuc

 

 

Obrazowanie metodą tomografii komputerowej (CT - Computed Tomography)

 

Większości pacjentów, u których badanie metodą tomografii komputerowej ma na celu stwierdzenie raka płuc, w momencie rozpoczęcia badania podany zostanie środek kontrastowy („kontrast”) drogą iniekcji dożylnej. Środek ten zostanie wprowadzony przez cewnik – cienką rurkę założoną do żyły kończyny górnej. Podczas jego wstrzykiwania pacjent może mieć dziwne uczucie, że do żyły napływa coś gorącego. Jest to zjawisko najzupełniej normalne i uczucie to minie po upływie 1-2 minut.

 

Biopsja wykonywana pod kontrolą obrazu CT

Badanie to wykonuje się przy zastosowaniu tomografu komputerowego. Biopsja z użyciem CT może być przeprowadzana w celu dokonania pobrania wycinka masy guza zlokalizowanego w płucu lub z błony opłucnej pokrywającej płuco, jeśli jest ona pogrubiała i zachodzi podejrzenie wytworzenia się tam guza nowotworowego. Obrazowanie z użyciem tomografu komputerowego służy identyfikacji najlepszego miejsca do pobrania wycinka drogą biopsji. W celu znieczulenia obszaru skóry z przodu lub z tyłu klatki piersiowej stosuje się miejscowo działający środek anestetyczny. Potem wbija się igłę w ścianę klatki piersiowej i kieruje ją w stronę płuca lub opłucnej. Biopsji może towarzyszyć uczucie pewnego dyskomfortu, a sam moment pobierania wycinka jest odczuwany jako rodzaj ucisku. Biopsja płuca jest na ogół zabiegiem bezpiecznym, to istnieje pewne ryzyko związane z jego wykonywaniem. Niekiedy dochodzi do wydostawania się z płuca powietrza poprzez otwór wydrążony przez igłę – uchodzi ono do jamy opłucnej. Tworzy się wtedy odma opłucnowa.
Pojawienie się niewielkiej odmy opłucnowej po wykonaniu biopsji jest zjawiskiem dość powszechnym i może w ogóle nie wymagać zastosowania jakiegokolwiek postępowania leczniczego. Ryzyko powstania odmy opłucnej podczas wykonywania biopsji płuca jest różne u poszczególnych osób i zależy od wielu czynników w tym od obecności rozedmy oraz od miejsca wykonania biopsji.

Bronchoskopia

Badanie z użyciem bronchoskopii polega na wprowadzeniu instrumentu stanowiącego rodzaj cienkiego, giętkiego teleskopu przez jamę nosową lub jamę ustną do tchawicy i dalej – do płuc. Pozwala to lekarzowi na obserwację wewnętrznej struktury oskrzelików oraz pobranie próbek w celu poddania ich analizie laboratoryjnej. Bronchoskopia jest zazwyczaj procedurą jednodniową. Przed rozpoczęciem badania ściana gardła zostanie znieczulona za pomocą sprayu zawierającego środek amnestyczny, a niewielka ilość żelu o miejscowym działaniu znieczulającym zostanie wprowadzona do jam nosowych. Spowoduje to, że wnętrze jam nosowych i ściana gardła są niewrażliwe. Przez cienką rurkę (wenflon) wprowadzoną do żyły w dłoni lub na ramieniu mogą być podane leki uspokajające. Następnie lekarz delikatnie wprowadza do tchawicy bronchoskop przez jamę nosową lub jamę ustną. Większa ilość środka znieczulającego zostanie zaaplikowana w okolicę strun głosowych (krtani) oraz tchawicy. Będzie to miało na celu zminimalizowanie odruchu kaszlu. Gdy bronchoskop znajdzie się już w obszarze płuc, lekarz obejrzy wewnętrzne powierzchnie przewodów oraz – w przypadku widocznych nieprawidłowości – pobierze próbki tkanek.

 

Niekiedy oskrzela przepłukuje się za pomocą soli fizjologicznej. Biopsji guzów znajdujących się wewnątrz przewodów oskrzeli można dokonywać przy użyciu niewielkich szczypczyków wprowadzanych przez bronchoskop. Pobieranie w ten sposób wycinków z obszaru wewnątrz płuc nie jest bolesne. Niekiedy guza nie można dostrzec wewnątrz przewodów oskrzelowych, ponieważ rośnie on na ich zewnętrznej ścianie. W takiej sytuacji lekarz przebija cienką igłą tę ścianę, aby dosięgnąć masę guza nowotworowego lub też węzeł chłonny. Zabieg taki nosi nazwę przezoskrzelowej biopsji igłowej. Cała procedura zajmuje 20-30 minut. Mniej więcej 2 godziny po zakończeniu zabiegu i ustąpieniu objawów wywołanych podaniem leków uspokajających można wrócić do domu.

 

Obrazowanie metodą PET (pozytonowej tomografii emisyjnej)

Obrazowanie metodą PET jest stosowane w celu określenia stopnia rozprzestrzenienia się nowotworu. Wszystkie komórki i tkanki organizmu zużywają w cyklu przemian metabolicznych i procesów energetycznych glukozę pozyskiwaną ze spożywanych pokarmów. Obrazowanie metodą PET wykorzystuje fakt, że różne tkanki zużywają glukozę w różnym tempie. Komórki nowotworowe, z których zbudowany jest guz, często zużywają ją szybciej niż sąsiadujące z nim tkanki, dlatego w badaniu ukazują się jako obszar wzmożonej aktywności, czyli tzw. gorące pola. Dzięki skanom PET uzyskujemy obraz nie tylko guza pierwotnego, lecz także wszelkich przerzutów, do których doszło w organizmie – wyjątek stanowi mózg i serce. Dzieje się tak dlatego, że mózg i mięsień sercowy nieustannie bardzo intensywnie pracują, zużywając stale glukozę, tak więc w badaniu PET ukazują się jako obszary o dużej aktywności. Jeżeli lekarze spodziewają się przerzutów nowotworowych w mózgu, zlecają jego obrazowanie metodą CT lub MRI.
Obrazowanie z użyciem metody PET wymaga dożylnego podania roztworu glukozy zawierającego niewielką ilość substancji promieniotwórczej. Następnie przez około godzinę krąży ona w organizmie i dopiero wówczas wykonuje się skany – pacjent musi wtedy leżeć bez ruchu na stole skanera PET mniej więcej przez godzinę. Kilka godzin przed badaniem nie można jeść ani pić, a przed wykonaniem wstrzyknięcia należy odpoczywać przez godzinę, leżąc w łóżku, i nie rozmawiać. Ma to zapobiec wykonywaniu jakiejkolwiek pracy przez mięśnie naszego ciała i zużywaniu glukozy, co mogłoby niekorzystnie wpłynąć na wyniki badania.
Chociaż obrazowanie metodą pozytonowej tomografii emisyjnej może dostarczać wielu użytecznych informacji na temat guzów nowotworowych oraz stopnia ich zaawansowania, to niekiedy podczas ich wykonywania jako „gorące”, czyli aktywne, pola ukazują się takie obszary, które w rzeczywistości nie są zajęte przez nowotwór. Dzieje się tak dlatego, że ogniska zapalne i infekcyjne również stanowią obszary zwiększonego zużycia glukozy i na skanie wyglądają podobnie jak nowotwór – wynik taki określamy jako „fałszywie dodatni”. Tak więc jeżeli uzyskujemy na skanie taki właśnie obraz, to często niezbędne jest wykonanie biopsji w tym obszarze w celu potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy.

Obrazowanie metodą ultrasonograficzną

Technika ultrasonografii wykorzystuje fale dźwiękowe w celu obserwacji tkanek wewnątrz ciała. Większość ludzi zna już obrazy USG, które uzyskuje się podczas obrazowania stanu płodu u kobiet w ciąży. Ultrasonografy wykorzystują fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości, a zatem niesłyszalne przez ucho ludzkie. Badanie metodą ultrasonograficzną jest bezpieczne, proste i całkowicie niebolesne. Po rozprowadzeniu na powierzchni ciała pewnej ilości specjalnego żelu nad badanym obszarem lekarz, przesuwa delikatnie po skórze trzymaną w dłoni głowicę. Emitowane przez nią fale dźwiękowe ulegają odbiciu od tkanek znajdujących się pod skórą – różne rodzaje tkanek odbijają je w odmienny sposób. Przekształcenia odbitych fal dźwiękowych w obraz dokonuje komputer.
W przypadku raka płuc badanie USG można wykorzystać w celu oceny stanu wątroby i rozróżnienia w niej zwykłych torbielek od ognisk przerzutowych raka. Można go również zastosować do zidentyfikowania powiększonych węzłów chłonnych w okolicy szyi oraz płynu zalegającego w jamie opłucnej. USG wykorzystuje się również przy wykonywaniu biopsji. W takiej sytuacji znieczula się skórę za pomocą środka anestetycznego o miejscowym działaniu, a następnie wprowadza się cienką igłę do struktury, która ma podlegać biopsji, przy czym obraz ultrasonograficzny służy pomocą przy naprowadzaniu igły we właściwe miejsce.

Obrazowanie metodą MRI (magnetycznego rezonansu jądrowego) 

Badanie metodą MRI można wykorzystać do obrazowania różnych części ciała, jednak w przypadku pacjentów chorych na raka płuc najczęściej zachodzi potrzeba uzyskania skanów mózgu, rdzenia kręgowego i niekiedy również kości. Obrazowanie metodą MRI polega na zastosowaniu stałego pola magnetycznego o wysokiej energii oraz jednoczesnej emisji przez aparaturę fal radiowych w celu uzyskania obrazu ludzkiego ciała. Nie mamy tu do czynienia z jakimkolwiek promieniowaniem. Podczas przeprowadzania badania MRI pacjent leży na miękko wyściełanym stole, który wsuwa się do wnętrza aparatu.

Obrazowanie kości przy użyciu izotopów

Obrazowanie kości przy użyciu izotopów (radionuklidów) wymaga dożylnego wstrzyknięcia płynu zawierającego czynnik radioaktywny (radionuklid). Następnie po upływie kilku godzin, dokonuje się obrazowania całego szkieletu, stosując aparaturę zwaną gamma kamerą. Znaczniki radionuklidowe przemieszczają się wraz z prądem krwi i koncentrują w kościach, zwłaszcza w obszarach o wzmożonej aktywności. Takie miejsca są nazywane „gorącymi polami”. Mogą w nich występować nie tylko przerzuty nowotworów do kości, ale też zmiany świadczące o reumatoidalnym zapaleniu stawów lub świeże złamania. Jeżeli na skanie uzyskanym podczas wykonywania badania tą metodą nie widać żadnych „gorących pól” to zazwyczaj pacjentowi zleca się wykonanie tradycyjnego prześwietlenia RTG w celu porównania uzyskanych wyników z wynikami uprzednio wykonanego badania z zastosowaniem znaczników izotopowych.